Ewald Engelen (62), staat op nummer 4 van de kandidatenlijst van Vrede voor Dieren. Ewald is getrouwd met Marianne Thieme. Ze delen het huishouden met Amelie Korteweg (13 jaar) en de Spaanse waterhond Chica (6 jaar) in Heveadorp, in de bossen, op de stuwwal, nabij Arnhem.
Kan je jezelf met een paar karakteristieken beschrijven?
Gentleman/hooligan, hoogleraar, publicist. Was ooit fanatiek hardloper, ben nu fanatiek fietser. Ben het liefste buiten, wandelend met Chica. Hou van lezen en schrijven. Geen geduld voor fictie. Alleen non-fictie. Kook iedere dag. Verzot op de gerechten van Meera Sodha uit The Guardian: simpel, veganistisch, mooi (kleuren en geuren) en verrukkelijk.”
Waar ben je geboren en opgegroeid?
Ik ben hier vlakbij geboren, in de bossen van Otterlo, tijdens de strengste winter van de 20ste eeuw, die van 1963. Ik ben opgegroeid in kakkerig Bussum, heb School voor Journalistiek gedaan in christelijk Kampen en ben vervolgens naar het goddeloze Amsterdam verhuisd, waar ik 34 jaar heb gewoond, en over het paard getilde expats de boel heb zien overnemen. Blij dat ik weg ben.
Wat voor jeugd heb je gehad?
Ik kom uit een gebroken gezin, woonde met mijn beide ouders en zus in het chiquerige Spiegel en kwam na de scheiding in een huurhuis in het onchique Bussum Zuid terecht. Het is een ervaring die mij al vroeg bewust heeft gemaakt voor de gevolgen van klassenverschillen. Het is klasse, suffie, niet identiteit!
Wat waren je ambities?
Nooit ambities gehad: altijd het gevoel gehad dat het leven mij overkwam en dat ik veel geluk heb gehad – en nog heb.
Hoe stond je als kind tegenover dieren?
Wij hadden katten in huis. Prachtige dieren. Nu hebben we een hond in huis: op hun eigen wijze eveneens prachtige dieren. Het is een verrijkende ervaring om met een dier samen te leven. Ik moet toegeven dat het een tijd heeft gekost voor ik in de natte neus van een koe dezelfde neus ben gaan herkennen als mijn katten en honden hadden. Oftewel, het heeft even geduurd voor ik het dier leerde herkennen in het kapitaal op vier poten dat in de stal staat of dat je op de snelweg passeert als het in de vrachtwagen naar het slachthuis wordt gereden. De verhalen die Marianne mij vertelde over de verschrikkingen van de bio-industrie hebben mijn ogen daarvoor geopend.
Wat heb je voor opleiding of studie gedaan?
Ik heb politieke en sociale filosofie gestudeerd, aan de Universiteit van Amsterdam, en ben er ook in gepromoveerd: op een studie naar de filosofische beginselen van bedrijfsdemocratie. Een typisch staaltje boekhoudersutopisme, werd het ooit in een recensie in de Volkskrant genoemd. Oftewel, ik heb een diepe interesse in het verleden en heden van het kapitalisme.
Hoe ziet je carrière er tot dusver uit? Wat doe je momenteel?
Ik ben hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van Amsterdam, ben voordrachtscommissaris bij een OV bedrijf, en ben publicist.
Wat betekent ‘vrede’ voor jou?
Er zijn twee vormen van vrede, negatieve en positieve. De eerste is te definiëren als de afwezigheid van strijd, niets minder maar vooral ook niets meer. Dat is waar politici in Europa naar streven: het is de uitkomst van een bewapeningsevenwicht. En is dus per definitie wankel. Ik ben voor positieve vrede. Dat is te definiëren als de uitkomst van zorgvuldig opgebouwd wederzijds vertrouwen en respect voor elkaars geschiedenis en tradities. Onze Westerse arrogantie – vaak aangezwengeld door Amerikanen – heeft de mogelijkheid voor positieve vrede na de val van de muur in 1989 om zeep geholpen. Wat mij betreft neemt Europa het voortouw in het wegnemen van de dikke lagen van wantrouwen en achterdocht die er sinds 1989 overheen zijn gelegd. Ik zie echter met lede ogen dat de Europese regeringsleiders zijn gaan geloven in hun eigen goedkope, misplaatste heroïek en lijken aan te sturen op hete oorlog.
Is vrede voor jou verbonden met liefde voor dieren?
Op twee manieren: oorlog en bewapening zijn zo ongeveer het minst duurzame wat je kan bedenken. We zien op dit moment dat het natuurgroen wordt weggedrukt door het legergroen. Dan kunnen we Parijs 2015 wel vergeten en schuiven we een toekomst in waarin ons huis en het huis van de dieren – de planeet aarde – onherstelbaar wordt beschadigd, met alle onvoorspelbare gevolgen van dien.
Ten tweede heeft oorlog de neiging om menselijke sensibiliteiten te verharden. Het versmalt onze vermogens tot empathie, maakt van de tegenstander een duivel, en vernauwt ons blikveld. Dit botst met wat nodig is om de gruwel van de bio-industrie onder ogen te kunnen zien: het levende wezen met zijn eigen intelligentie en zijn eigen gevoelsleven leren zien in het stukje kapitaal op poten dat onze stallen bevolkt. Onze kring van betekenisvolle anderen moet niet worden verkleind, zoals nu met de oorlogshysterie gebeurt, maar juist worden vergroot – en moet voorbij onze eigen soort worden getrokken.
Sommige mensen kiezen volmondig voor dieren, anderen kiezen voor dieren in het grotere verband van dieren, milieu en natuur. Wat drijft jou vooral?
Ik vind dat een valse keuze. Wat mij betreft is het een combinatie van gevoel en verstand. De hond waarmee ik het voorrecht heb samen te wonen is voor mij een poort naar het wonder en de schoonheid van de natuur. Juist door haar anders zijn en de moeite die ik moet doen om haar te begrijpen, leert zij mij met een blik van verwondering om mij heen te kijken. Dat is vervolgens een aansporing om mij verstandelijk en intellectueel te verdiepen in de politieke economie van ons voedselsysteem (kapitalisme!) en de desastreuze ecologische gevolgen die het heeft. Verstand zonder gevoel is stom, gevoel zonder verstand is blind – om het zo maar te zeggen.
Hoe ben je bij Vrede voor Dieren terecht gekomen? Wat vind je van de naam van onze partij?
Heb de oprichting van nabij meegemaakt, en ben blij met het bestaan ervan omdat ik me na de woke draai en vervolgens helemaal na de militaristische draai van de Partij voor de dieren politiek dakloos voelde. Ik houd wel van die knipoog naar de Vvd, omdat ik ‘links’ op dit moment wel erg een getto van morele eigendunk vind geworden. Wij staan open voor iedereen die zich zorgen maakt over de Europese oorlogszucht en warme gevoelens heeft bij natuur en dieren, waar je ook vandaan komt. Echte diversiteit, in plaats van de opgelegde sociaalliberale diversiteit van woke.
Wat heeft gemaakt dat je je aansloot?
Ik vind de Europese militarisering levensgevaarlijk, maar wist niet goed waar ik mijn politieke ei kwijt kon. Nu weet ik dat wel.
Als je nu terugkijkt op je leven, kan je dan stellen dat er momenten geweest die je misschien de kant van Vrede voor Dieren hebben opgestuurd?
Dat is toch echt de collectieve Haagse verdwazing tijdens covid geweest, die ik nu, rond wapens en oorlog, opnieuw aan het werk zie: massahysterie, iets anders kan ik het niet noemen. Waar is het gezonde verstand? Waar is de argwaan jegens de gelegenheidsargumenten van politici? Heeft dan echt niemand in de gaten dat de wereld niet veiliger maakt en dat het ons burgers klauwen met geld gaat kosten, besteed aan oorlogstuig waar niemand wat aan heeft en niet aan de groene investeringen die nodig zijn om onze energiekosten naar beneden te brengen en onze voetafdruk te verkleinen? Dat zo’n Rutte weg komt met zijn bullshit over Rusland – ik kan er met mijn bolle kop niet bij.
Hoe ‘voelt’ het nu om erbij te horen?
Lekker!
Als er zoveel zetels gekozen worden dat je mee kan doen in de Tweede Kamer, wat is dan het eerste dat je zou doen?
Een debat aanvragen over dat gedrocht van die Wet op de defensiegereedheid waar Den Haag het zwijgen over doet.
Wil je nog iets toevoegen?
Vrede nu!